Rynek mocy jest stosunkowo nowym pojęciem. Jego wprowadzenie w Polsce wymusiło wzrastające zapotrzebowanie na energię elektryczną. Ogrzewanie na prąd, nowoczesne samochody, przenoszenie biur do sieci, technologizacja przemysłu – to wszystko przyczynia się nie tylko do wzrastającego zużycia, ale także ryzyka zachwiania równowagi Krajowego Systemu Elektroenergetycznego. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest rynek mocy w praktyce, jakie reguły nim rządzą oraz jak jest finansowany.
Polski rynek mocy – na czym to polega?
Zapotrzebowanie na moc elektryczną w Polsce znacząco wzrosło w ostatnich latach. Podaż prądu jest – na razie – wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb odbiorców. Jednocześnie zauważalnie wzrosło prawdopodobieństwo wystąpienia tymczasowych niedoborów mocy. Jest to szczególnie istotne w godzinach szczytowych, gdy mieszkańcy naszego kraju intensyfikują swoje działania, a przez to zapotrzebowanie energetyczne Polski wzrasta. Jeśli w tym czasie dochodzi do eskalacji niepożądanych zjawisk atmosferycznych, takich jak: intensywne opady śniegu, ekstremalnie silny wiatr, gradobicie, skrajnie wysokie lub niskie temperatury – ich następstwem mogą być:
- uszkodzone linie napowietrzne,
- zalane stacje elektroenergetyczne,
- nieczynne bloki elektrowni,
- wzmożona praca klimatyzatorów lub innych urządzeń chłodniczych.
W tej sytuacji polski rynek mocy może odnotowywać deficyty. Jak je płynnie zaspokoić?
Rynek mocy – co to jest?
Co to jest rynek mocy? W praktyce przyjmuje się, że jest to mechanizm mający za zadanie zapewnić bezpieczeństwo energetyczne Polski, a także ciągłość dostaw prądu do wszystkich odbiorców. Szczegółowe wytyczne dotyczące jego funkcjonowania i panujących na nim reguł uregulowano w ustawie z dnia 8 grudnia 2017 roku o rynku mocy (dalej Ustawa). Rynek mocy to rozwiązanie powszechnie stosowane w krajach Unii Europejskiej. Zgodnie z założeniami Ministerstwa Klimatu i Środowiska (MKiŚ) ma zapewnić:
- niezawodne działania istniejących źródeł energii oraz efekt zachęty do ich modernizacji,
- bezpieczny rozwój odnawialnych źródeł energii, który nie zakłóci ciągłości dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych.
- rozwój systemu magazynowania energii oraz usług gotowości do redukcji przez odbiorców końcowych zapotrzebowania na moc elektryczną w Polsce (zobacz, czym są usługi DSR) w celu zwiększenia elastyczności systemu elektroenergetycznego i minimalizacji ryzyka przerw w dostawach energii.
- inwestycje w nowoczesne elektrownie, które zastąpią starsze, mniej wydajne i bardziej zanieczyszczające źródła energii wchodzące w skład polskiego rynku mocy.
Na czym polega dwutorowość rynku mocy?
W tradycyjnym rozumieniu rynku energii strumień prądu przebiega od elektrowni do odbiorcy. Takie spojrzenie jest jednak przestarzałe, bo nie uwzględnia ryzyk związanych z awariami. Zapotrzebowanie na moc elektryczną w Polsce wzrosło i wymusiło wdrożenie działań, które zabezpieczają dostęp do energii we wspomnianych sytuacjach. Stąd dwutorowy rynek mocy. Co to jest „drugi tor”? Ministerstwo Energii (obecnie MKiŚ) przewidziało równoczesny system transakcji kupna-sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej oraz gotowości do dostarczenia energii do sieci (tak zwana moc dyspozycyjna netto). Z tego drugiego modułu mogą korzystać duzi producenci prądu. Jak do niego dołączyć?
Obowiązek mocowy – o co w tym chodzi?
Rosnące zapotrzebowanie energetyczne Polski zaowocowało ustawą o rynku mocy, która wprowadza do rzeczywistości gospodarczej pojęcie obowiązku mocowego. Jest to zobowiązanie producenta energii do pozostawania w gotowości do dostarczania określonej mocy elektrycznej do Krajowego Systemu Elektroenergetycznego w okresach zagrożenia. W założeniu zgromadzona w ten sposób energia ma pokryć zapotrzebowanie na moc elektryczną w Polsce, w krytycznym momencie. W zamian za wspomnianą „gotowość” dostawca otrzymuje określone wynagrodzenie. W jaki sposób dokonuje się wyboru jednostek na polskim rynku mocy? Niezbędne jest przejście procesu certyfikacji ogólnej. Jest ona organizowana corocznie w pierwszym tygodniu stycznia i kończy się nie później niż w 10. tygodniu danego roku. Procedura dzieli się na kilka etapów, w tym: składanie wniosków, weryfikacja czy ocena formalna. Przystąpić do niej muszą właściciele jednostek fizycznych wytwórczych o mocy osiągalnej brutto nie mniejszej niż 2 MW. Dla pozostałych podmiotów podobne działania są dobrowolne. Po uzyskaniu certyfikacji można przystąpić do aukcji głównej lub aukcji dodatkowych organizowanych przez PSE. Rynek mocy zostanie ostatecznie stworzony z jednostek wybranych w tych aukcjach.
Opłata za rynek mocy
Zapotrzebowanie energetyczne Polski wymusiło utworzenie nowego rynku. To z kolei pociągnęło za sobą konieczność utworzenia specjalnego funduszu finansującego realizację zasad zapisanych w regulaminie rynku mocy. Łączną kwotę 5,5 miliardów złotych od początku 2021 roku pokrywają wszyscy odbiorcy energii elektrycznej pod postacią opłaty za rynek mocy (opłata mocowa). Firma Eco dla Biznesu zapewnia profesjonalne doradztwo energetyczne dla firm, dzięki któremu przedsiębiorcy mogą minimalizować zobowiązania wynikające z nowego parapodatku. Zapraszamy do kontaktu!