Co to jest ulga CHP i jak z niej skorzystać?

Europejska transformacja energetyczna nie jest już odległym planem. To rzeczywistość, w której polski przemysł musi znaleźć swoje miejsce. Ulga CHP stanowi w tym procesie narzędzie strategiczne. Nagradza inwestycje w efektywność, obniża koszty energii i pozwala firmom przejść na stronę tych, którzy na zmianach klimatycznych potrafią zyskać. Co powinieneś o niej wiedzieć? 

Czym jest kogeneracja i ulga CHP?

Kogeneracja (CHP – Combined Heat and Power) to technologia jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w jednym procesie technologicznym. W przeciwieństwie do tradycyjnych elektrowni, które generują tylko prąd, układy kogeneracyjne wykorzystują energię cieplną powstałą w procesie spalania paliwa (na przykład gazu ziemnego lub biogazu). Sprawność takiego systemu może sięgać nawet 80–90%, co przekłada się na znaczne ograniczenie strat energii pierwotnej. Rozwiązanie to zyskuje coraz większą popularność, a w wielu branżach jest absolutną podstawą prowadzenia działalności.

Wykorzystanie kogeneracji samo w sobie stanowi olbrzymi kapitał firmy. W Polsce istnieją także narzędzia, które pozwalają dodatkowo zmniejszyć koszty obowiązkowych opłat za energię elektryczną (w tym opłaty kogeneracyjnej). Jest to w szczególności ulga energetyczna CHP, które wspiera inwestycje w efektywność energetyczną i technologie niskoemisyjne.

Mechanizm ten został zaktualizowany nowelizacją ustawy o odnawialnych źródłach energii, obowiązującą od 14 grudnia 2024 roku. Od 2025 roku ulga kogeneracja dla firm obejmuje szerszy katalog branż, w tym przedsiębiorstwa z sektorów przemysłowych, spożywczych, chemicznych, metalurgicznych czy tworzyw sztucznych.

Jak działa ulga CHP i kto może z niej skorzystać?

Kto może skorzystać z ulgi CHP? Została ona zaprojektowana jako forma pomocy publicznej dla firm energochłonnych, które spełniają kryteria określone w ustawie o OZE. Aby uzyskać prawo do ulgi, przedsiębiorstwo musi posiadać status odbiorcy przemysłowego.

Taki status można uzyskać, jeśli:

• główna działalność firmy mieści się w katalogu kodów PKD objętych ulgą,
• przedsiębiorstwo spełnia kryterium intensywności zużycia energii (IUE),
• zostaną spełnione tzw. przesłanki „warunkowości”, czyli ograniczenia emisji gazów cieplarnianych lub poprawa efektywności energetycznej.

W ten sposób z ulgi mogą korzystać przedsiębiorstwa produkcyjne, przetwórcze i górnicze, które charakteryzują się dużym zużyciem energii i realnie inwestują w efektywność.

Ulga CHP dla firm przemysłowych może wynosić od 75% do 85% redukcji opłaty kogeneracyjnej, w zależności od branży. Wyższy poziom ulgi (85%) przysługuje sektorom szczególnie narażonym na tzw. „ryzyko ucieczki emisji”, czyli przeniesienia produkcji poza UE z powodu rosnących kosztów energii. Są to kody PKD:

05.10, 06.20, 07.10, 07.29, 08.11, 08.91, 08.93, 08.99, 10.20, 10.31, 10.32, 10.39, 10.41, 10.62, 10.81, 10.86, 11.04, 11.06, 13.10, 13.20, 13.30, 13.91, 13.93, 13.94, 13.95, 13.96, 14.11, 14.31, 15.11, 16.10, 16.21, 16.22, 16.29, 17.11, 17.12, 17.22, 17.24, 19.20, 20.11, 20.12, 20.13, 20.14, 20.15, 20.16, 20.17, 20.59, 20.60, 21.10, 22.11, 22.19, 22.21, 22.22, 22.29, 23.11, 23.12, 23.13, 23.14, 23.19, 23.20, 23.31, 23.42, 23.43, 23.44, 23.49, 23.51, 23.91, 23.99, 24.10, 24.20, 24.31, 24.32, 24.34, 24.42, 24.43, 24.44, 24.45, 24.46, 24.51, 25.50, 25.61, 25.71, 25.93, 25.94, 26.11, 27.20, 27.31, 27.32, 27.90, 28.15, 30.91, 30.99

Wniosek o ulgę należy składać corocznie do Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). W 2025 roku termin na dopełnienie formalności upływa 15 listopada. Wymagana jest m.in. opinia biegłego rewidenta potwierdzająca prawidłowość wyliczeń wskaźnika intensywności zużycia energii.

Jak ulga CHP wpływa na koszty energii?

Jak prezentuje się relacja ulga CHP a redukcja kosztów energii? Dla firm przemysłowych, w których rachunki za prąd i ciepło stanowią znaczną część kosztów operacyjnych, to bezpośrednia zależność. Dzięki obniżeniu opłat kogeneracyjnych i ograniczeniu obowiązku przedstawiania świadectw pochodzenia energii do umorzenia, przedsiębiorstwa mogą uzyskać realne oszczędności sięgające nawet kilkuset tysięcy złotych rocznie.

Warto podkreślić, że korzystanie z ulgi nie ogranicza możliwości inwestowania w inne formy poprawy efektywności. Fotowoltaika czy systemy magazynowania energii nadal mają sens i ekonomiczne uzasadnienie. Pozwalają także spełnić warunek „warunkowości” ulgi (np. gdy 30% energii zużytej w firmie pochodzi ze źródeł unikających emisji CO₂). Tym samym ulga CHP nie tylko wspiera finansowo przedsiębiorstwa, ale również motywuje do inwestycji w zieloną energię elektryczną dla firm.

Firmy, które uzyskają ulgę, zobowiązane są do cyklicznego raportowania efektów działań efektywnościowych. Realizuje się to między innymi poprzez składanie sprawozdań porealizacyjnych i raportów o ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych. Ten mechanizm ma zapewnić, że wsparcie finansowe przekłada się na rzeczywistą poprawę efektywności energetycznej gospodarki.

Korzyści z inwestycji w kogenerację i rola doradztwa energetycznego

Korzyści z inwestycji w kogenerację nie kończą się na obniżeniu rachunków za energię. Wdrażanie systemów CHP pozwala na zwiększenie niezależności energetycznej, stabilność dostaw ciepła i prądu, a także redukcję śladu węglowego przedsiębiorstwa. W dobie transformacji energetycznej to także istotny element strategii ESG i narzędzie poprawy konkurencyjności na rynku europejskim.

Warto jednak pamiętać, że ulga CHP to instrument złożony. Obejmuje nie tylko kwestie formalne, ale też techniczne i finansowe. Nie ma jednak potrzeby rezygnować z niego przez biurokrację. W procesie ubiegania się ważną rolę odgrywa doradztwo energetyczne dla biznesu. Profesjonalna analiza kwalifikowalności, prawidłowe wyliczenie wskaźników zużycia energii i przygotowanie dokumentacji do URE znacząco zwiększają szanse na skuteczne uzyskanie ulgi na kogenerację.

Dzięki wsparciu ekspertów Eco dla Biznesu firmy mogą uzyskać status odbiorcy przemysłowego oraz zaplanować kompleksową strategię transformacji. Połączenie ulgi na kogenerację z inwestycjami w fotowoltaikę i inne odnawialne źródła energii to fundament budowania silnej pozycji konkurencyjnej.

Tabela kodów PKD