Ostatnie wydarzenia związane z agresją Rosji na Ukrainę obnażyły stabilność fundamentów, na których do tej pory budowano bezpieczeństwo energetyczne Polski. Założenie, że „mamy czas” na transformację energetyczną jest w swej istocie myśleniem wadliwym. Spadające bomby na infrastrukturę krytyczną pozbawiają w ciągu kilku minut tysiące osób dostępu do prądu. Naprawa uszkodzonych bloków elektrowni może trwać nawet kilka lat. Jak w tym czasie zaspokoić zapotrzebowanie gospodarstw domowych, firm oraz instytucji publicznych? W niniejszym artykule podamy główne kierunki zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski.
Jak Polska zapewnia sobie bezpieczeństwo energetyczne?
Kształtowanie polityki bezpieczeństwa energetycznego kraju jest w dużej mierze uzależnione od polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej. Jej długoterminowa wizja neutralności klimatycznej do 2050 roku wymusza wprowadzanie mechanizmów stymulujących osiąganie takich efektów jak:
- ograniczenie emisji zanieczyszczeń,
- zmniejszenie zużycia energii pierwotnej,
- zwiększenie udziału OZE w końcowym zużyciu energii,
- ograniczenie wykorzystania paliw kopalnych w wytwarzaniu energii elektrycznej.
Wojna na Ukrainie dowiodła, że przyspieszenie realizacji założeń „Polityki energetycznej Polski do 2040 roku” jest niezbędne. Transformacja energetyczna kraju już teraz pozwoliła zdywersyfikować dostawy gazu, węgla i ropy. Podpisano też długoterminową umowę na budowę pierwszej elektrowni jądrowej. Czy to jednak wystarczy, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne?
Na czym polega bezpieczeństwo energetyczne Polski?
Definicja zaczerpnięta z ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 roku prawo energetyczne mówi, że bezpieczeństwo energetyczne to „stan gospodarki umożliwiający
pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska”. Inaczej mówiąc, jest to zapewnienie zaspokojenia aktualnych i przyszłych potrzeb odbiorców na energię, w sposób akceptowany przez politykę środowiskową i klimatyczną Unii Europejskiej. Mówiąc o bezpieczeństwie energetycznym Polski, należy wziąć pod uwagę stabilność pełnego łańcucha energetycznego: od dostaw surowców, przez produkcję, aż po przesył i dystrybucję.
Kto odpowiada za bezpieczeństwo energetyczne w Polsce?
Kluczowym elementem osiągnięcia bezpieczeństwa energetycznego Polski jest zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej partycypacji w tym zjawisku różnorodnych interesariuszy. Dyrygentem zmian musi być państwo, reprezentowane przez najważniejsze instytucje polityczno-gospodarcze. Ono odpowiedzialne jest za określanie strategicznych kwestii, na jakich powinna skupić się polityka energetyczna. Jej definicja jasno określa, jakie wartości (m.in. wielkość produkcji energii, jej dystrybucję i konsumpcję) należy kontrolować, aby zabezpieczyć państwo przed kryzysem energetycznym. Ono odpowiada również za długoterminową koordynację planów, podpisywanie kontraktów, wyznaczanie kierunków rozwoju, opracowanie narzędzi wsparcia, a wreszcie za egzekwowanie przestrzegania przepisów. W centrum działań energetycznych pozostaje jednak jednostka, reprezentowana zarówno przez pojedynczych mieszkańców, jak i firmy. To właśnie ich aktywność pozwoliła niektórym rejonom Ukrainy zachować ciągłość dostaw prądu i bezpieczeństwo energetyczne mimo eskalacji działań wojennych.
Czy Polska może być samowystarczalna energetycznie?
Polityka energetyczna i bezpieczeństwo energetyczne w dużej mierze opiera się o rozwój OZE. To one, dzięki wykorzystaniu niewyczerpanych i darmowych źródeł energii, zaspokajają bieżące potrzeby wielu mieszkańców, firm czy jednostek publicznych. Montaż instalacji fotowoltaicznych jest szansą na uzyskanie niezależności energetycznej. W tym kontekście kluczową rolę odgrywają magazyny energii, które nie tylko pozwalają niwelować negatywne skutki awarii sieci, ale także odciążyć Krajowy System Elektroenergetyczny. Instalacje OZE to inwestycja w jakość życia i przyszłość planety. Ich rozwój powinien odbywać się na wszystkich szczeblach gospodarki:
- centralnym – poprzez tworzenie systemu zachęt dla obywateli oraz planowanie i finansowanie budowy dużych instalacji,
- regionalnym – województwa powinny wykorzystywać regionalne uwarunkowania klimatyczne do stymulowania rozwoju konkretnych rodzajów OZE,
- lokalnym – montaż może i powinien odbywać się także w mikroskali: w gospodarstwach domowych, rolnych czy w firmach.
Jak Polska zapewnia sobie bezpieczeństwo energetyczne?
Montaż OZE, dywersyfikacja dostaw surowców, budowa elektrowni jądrowych – to wszystko ważne założenia realizujące bezpieczeństwo energetyczne kraju w perspektywie długookresowej. Jednak polityka energetyczna, której definicja określa szerszy zakres działań, nie może pomijać bieżących potrzeb, a te są coraz większe. W tej chwili produkcja energii elektrycznej jest wystarczająca do pokrycia zapotrzebowania. Są jednak momenty, tak zwane godziny szczytowe, gdy stabilność systemu bywa zachwiana. Pod wpływem różnych czynników, wielkość generowanego prądu jest wtedy za mała. Aby zachować ciągłość dostaw, wprowadzono nowe narzędzie dla dużych konsumentów energii – zobacz czym są usługi DSR. Polegają one na gotowości do czasowej redukcji poboru mocy. Firmy zaangażowane w program, za wyrażenie chęci przystąpienia do programu, otrzymują wysokie wynagrodzenie, sięgające nawet 200 tysięcy złotych rocznie. W ten sposób mogą poprawić swoją sytuację finansową i przyczynić się do wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski.
Jesteś zainteresowany szczegółami? Chciałbyś dowiedzieć się, jak wygląda DSR w praktyce? Zgłoś się do Eco dla Biznesu i zacznij pobierać tani prąd dla firm.