Liczne badania dowodzą, że dalsze funkcjonowanie gospodarek w niezmienionym kształcie prowadziłoby do katastrofalnych skutków dla zdrowia i życia ludzkości. Wychodząc naprzeciw tym wyzwaniom, Komisja Europejska przygotowała szereg działań, które funkcjonują pod wspólną nazwą polityki klimatycznej. Ich centralnym punktem jest Europejski Zielony Ład. W jaki sposób może on wpłynąć na bezpieczeństwo firm zlokalizowanych w Polsce?
Co to jest Zielony Ład i na czym polega?
Począwszy od początku napaści Rosji na Ukrainę, bezpieczeństwo energetyczne UE stało są najważniejszą sprawą. Jedyną drogą prowadzącą do osiągnięcia tego celu jest Zielony Ład. Co to takiego? Rozumiemy przez niego pakiet inicjatyw politycznych Komisji Europejskiej, których nadrzędnym zadaniem jest doprowadzenie do stanu neutralności klimatycznej do 2050 roku. Oznacza to, że emisja gazów cieplarnianych będzie równoważona ich pochłanianiem przez naturalne pochłaniacze, np. lasy, oceany czy glebę.
Realizacja założeń Zielonego Ładu wymaga systematycznego osiągania kamieni milowych. Właśnie dlatego przygotowano pakiet inicjatyw, które mają pomóc w kontroli przebiegu transformacji energetycznej UE. Te najważniejsze przewidziano w pakiecie REPowerEU. Zobowiązuje on kraje między innymi do zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych do 45% w 2030 roku oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% w perspektywie lat 1990-2030. Pakiet „Gotowi na 55” wskazuje także konkretne działania, które należy podjąć, by osiągnąć założone cele. Dotyczy on wielu sfer życia, w tym:
- efektywności energetycznej,
- norm emisji dwutlenku węgla dla samochodów osobowych i ciężarowych,
- użytkowania gruntów i leśnictwa,
- infrastruktury paliw alternatywnych,
- granicznego podatku węglowego.
- unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji,
- opodatkowanie energii,
- odnawialnych źródeł energii.
Pakiet „Fit for 55” nie jest jeszcze w pełni przygotowany do wdrożenia. Według harmonogramu prace legislacyjne będą trwały nawet do końca 2024 roku. Co jeszcze składa się na Europejski Zielony Ład?
Jakie są zasady Zielonego Ładu?
Zielony Ład jest pojęciem o zdecydowanie szerszym zakresie. Pełne jego opisanie wymagałoby utworzenia pracy naukowej. Jest to także zagadnienie dynamiczne, dostosowujące się do nowych potrzeb i okoliczności. O tym, jakie są wymogi Zielonego Ładu, decydują takie dokumenty jak:
- Strategia UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu.
- Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030.
- Strategia „od pola do stołu”.
- Europejska strategia przemysłowa.
- Plan działania dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie baterii i zużytych baterii.
- Mechanizm sprawiedliwej transformacji.
- Unijna strategia w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności na rzecz nietoksycznego środowiska.
- Strategia leśna UE 2030 – zrównoważona gospodarka leśna w Europie.
Zainteresowani nowymi wytycznymi są zatem przedstawiciele bardzo różnych branż. Zielony Ład w rolnictwie, nawozach, przemyśle, gospodarce leśnej i wielu innych – polskie firmy będą odczuwały transformację w nadchodzących latach.
Zielony Ład – od kiedy w Polsce?
Kiedy wchodzi Zielony Ład? Dyskusje nad kształtem polityki klimatycznej UE zostały zainicjowane w grudniu 2019 roku. Od pierwszego półrocza 2021 roku program jest na etapie wdrażania. Z uwagi jednak na to, że mówimy tu o pakiecie inicjatyw, a nie jednym wydarzeniu, różne elementy będą wprowadzane w rzeczywistość stopniowo, w zależności od konkretnych obszarów i uchwalanych aktów prawnych. Należy również wspomnieć, że poszczególne kraje członkowskie UE, w tym Polska, opracowują swoje indywidualne harmonogramy wdrażania Zielonego Ładu. Najważniejsze efekty dla rodzimych przedsiębiorstw i całej gospodarki będą odczuwane dopiero za kilka lat.
Czy Europejski Zielony Ład będzie faktycznie oddziaływać na bezpieczeństwo energetyczne Europy?
Nowy Zielony Ład ma tyle samo zwolenników, co przeciwników. Z tego też powodu powstało wokół niego wiele mitów. Aby je obalić przedstawiciele Międzynarodowego Funduszu Walutowego: Geoffroy Dolphin, Romain Duval, Galen Sher i Hugo Rojas-Romagos postanowili zbadać faktyczny wpływ unijnej polityki klimatycznej na bezpieczeństwo energetyczne Starego Kontynentu. Swoje analizy przedstawili w publikacji „The Energy Security Gains from Strengthening Europe’s Climate Action”.
Twórcy skupili się na dwóch wymiarach bezpieczeństwa energetycznego: stabilności podaży oraz odporności gospodarczej na wstrząsy energetyczne. W kontekście pierwszego, wiele wyjaśniła zbrojna napaść Rosji na Ukrainę. Przed 2022 roku na rynku pojawiało się sporo głosów, które krytykowały rosnące ceny praw do emisji, wysokie koszty tworzenia nowych źródeł wytwórczych oraz odchodzenie od węgla, którego nadal na Ziemi jest całkiem sporo. Wszystko to miało sprawić, że prąd dla firm i gospodarstw domowych będzie droższy. Po 24 lutego 2022 roku te narzekania nie miały już swojego merytorycznego uzasadnienia. Uzależnienie od Rosji spowodowało wybuch kryzysu energetycznego, największego od ponad 50 lat. To on odpowiada za rosnące koszty. Ten sygnał pokazał jednak, jak ważny jest Zielony Ład. Założenia odejścia od paliw kopalnych na rzecz OZE pozwolą w dłuższej perspektywie zabezpieczyć stabilność dostaw i na nowo zrównoważyć rynek.
W kontekście drugiego badanego wymiaru kluczowe znaczenie ma ograniczenie wydatków na energię w stosunku do PKB. Można to osiągnąć poprzez zmniejszenie energochłonności oraz generowanie strumieni energii z darmowych źródeł. Dotyczy to zatem szczególnie tych polityk, które bezpośrednio ograniczają zapotrzebowanie na energię, takich jak normy emisji dla poszczególnych sektorów i standardy efektywności energetycznej samochodów czy budynków. Także zatem w tym kontekście Zielony Ład UE sprawdza się idealnie.
Przekładając te wnioski na twarde wskaźniki, pracownicy Międzynarodowego Funduszu Walutowego wyliczyli poprawę bezpieczeństwa energetycznego całej Unii Europejskiej o 8%.
Jakie będą skutki polityki klimatycznej Unii Europejskiej?
Polityka klimatyczna Unii Europejskiej, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku, będzie miała szereg istotnych skutków, zarówno dla całej Europy, jak i dla poszczególnych państw członkowskich. Główną pozytywną konsekwencją jest zmniejszenie zależności od importowanej energii. Spadną także wydatki na produkcję energii dzięki rozwojowi OZE. To wszystko przyniesie korzyści dla środowiska. Redukcja emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń powietrza pozytywnie wpłynie też na zdrowie ludzi. Transformacja energetyczna wiąże się również z powstaniem nowych sektorów gospodarki i miejsc pracy. Nie bez znaczenia będą także innowacje technologiczne, które mogą zwiększyć konkurencyjność europejskiej gospodarki na arenie międzynarodowej.
Geoffroy Dolphin, Romain Duval, Galen Sher i Hugo Rojas-Romagos zauważają przy tym, że osiągnięcie tego stanu wymaga cierpliwości. W krótkim okresie ceny energii mogą wzrosnąć z powodu wyższych kosztów inwestycji w OZE. Rosnące ceny uprawnień do emisji CO2 (spodziewana zmiana z poziomu 33 euro na początku 2021 roku do 185 euro w 2030 roku) mogą także dotknąć bardziej te kraje, które są silnie uzależnione od węgla. Chodzi tu między innymi o Czechy, Słowację, Węgry czy Polskę.
Autorzy w konkluzji dokumentu sugerują, że najlepsze efekty z punktu widzenia europejskiej gospodarki przyniosą restrykcyjne regulacje sektorowe dotyczące efektywności energetycznej. Jako przykład podają sektor transportowy i budowlany, które po transformacji mogą spowodować zmniejszenie zużycia energii o odpowiednio 13% i 5%. W ich wypadku wytyczne obniżą nie tylko cenę, ale i zużycie energii.
Zielony Ład w Polsce
„The Energy Security Gains from Strengthening Europe’s Climate Action” stawia Polskę w centralnym punkcie zainteresowania. Okazuje się bowiem, że nasz kraj jest jedynym w Europie, w którym korzyści w zakresie bezpieczeństwa energetycznego wynikające z polityki klimatycznej UE nie są jednoznaczne. Z pewnością spadnie udział wydatków na energię w PKB o 7%, ale jednocześnie wzmocni się niepewność dostaw energii. Dlaczego tak się dzieje? Rezygnacja z węgla musi być skompensowana alternatywnymi formami produkcji energii. Dotychczasowe postępy w zakresie nowych instalacji OZE oraz elektrowni jądrowych są zdaniem analityków niewystarczające. Postulują przy tym, aby Polska rozbudowała system elektorenergetycznych połączeń z sąsiednimi krajami. Takie działanie przyczyniłoby się do zwiększenia importu energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł odnawialnych od zaufanych dostawców europejskich.
Zielony Ład jest szansą dla polskich firm. Im szybciej zarządzający zaakceptują i wdrożą nową wizję polityki energetycznej w swoim przedsiębiorstwie, tym więcej zyskają. Przeprowadzenie organizacji przez cały proces transformacji energetycznej może być skomplikowane. Należy opracować plan działania, który określi działania niezbędne do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju. W dalszym kroku konieczne będą inwestycje w technologie energooszczędne i niskoemisyjne. Warto rozważyć także rozwiązania z zakresu efektywności energetycznej w budynkach i procesach produkcyjnych. Europejski Zielony Ład kładzie duży nacisk na zmniejszenie zużycia wody i surowców.
Profesjonalnie przygotowane aktywności wymagają odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Z tego względu rekomendujemy wsparcie w ramach usługi doradztwa energetycznego dla firm. Sprawimy, że rachunki za prąd spadną, organizacja stanie się przyjazna dla środowiska, a wizerunek marki w oczach interesariuszy wzrośnie. Znacząco poprawi się także bezpieczeństwo energetyczne. Zapraszamy do kontaktu z Eco dla Biznesu!
Źródła:
- imf.org/en/Publications/Departmental-Papers-Policy-Papers/Issues/2024/05/17/The-Energy-Security-Gains-from-Strengthening-Europes-Climate-Action-544924